Ebegümeci
Ebegümeci, halk arasında kazan karası, ebegömeci, malva sylvestris gibi isimlerle de tanınan, ebegümecigiller familyasından olan ve yaklaşık 1500 türü bulunan bir bitkidir. Türlerine göre çok yıllık ya da iki yıllık bir bitki olan ebegümecinin ülkemizde sekiz türü yetişir. Bu türlerin arasında malva sylvestris yani büyük ebegümeci olan tür oldukça önemlidir. Bu tür ebegümeci yaklaşık 20-30 cm boylarında, yuvarlağa yakın yaprak şekli olan, çiçekleri eflatun çizgili, tüylü yapıda, uzun saplı, palmiye damarlı olur. Pembe renkli eflatun çizgili çiçekleri yaz süresince, sonbahar başlarında yaprakların koltuklarında açar. Bitkinin meyveleri on parça halinde, olgunlaşsa da açılmayan kuru tohumlardan oluşur. Ebegümeci bu kuru tohumları dökerek yeniden çoğalır.
Ebegümeci bitkisinin yapraklarında bulunan yapışkan özellikteki sıvı yani astrenjan organik dokuların büzülmesine yardımcı olarak salgı azaltıcı özellikte, ekspektoran yani balgam söktürücü, diüretik, yumuşatıcı etkide, ayrıca sakinleştirici özelliktedir. Ebegümeci bitkisinin kendine has hafif kolu olan yaprakları ve sapları vardır. Tadı yavan olsa da, çoğu kişi tarafından severek tüketilir. Bu yüzden bazı yörelerde sebze gibi pişirilir ve yenir.
Ebegümeci faydaları
Bu bitkinin içeriği C vitamini ve protein bakımından oldukça zengindir. Ayrıca içeriğinde bulunan malvidin ve malvin maddeleri nedeniyle ağız ve diş sağlığı için önemli olan plak önleyici, bakterilere karşı savaşan prooksidan özelliği bulunmaktadır. Ebegümeci ile hazırlanan ağız gargarası, kronik bademcik iltihabına, faranjite iyi gelmektedir. Bitkinin içeriğinde % 10-15 oranında müshil yapan maddeler olduğu içinde bağırsaklara yumuşaklık verir.
Ebegümeci bitkisinin taze yaprakları ile lapa hazırlanırsa, ciltteki çıban ve yara tedavisinde ağrının azaltılmasına yardımcı olur. Öksürük ve bronşitte, akciğer balgam birikiminde, anfizem, ses kısıklığı gibi rahatsızlıklar içinde faydalı etkileri olan bir bitkidir. Vücuttaki kırık ve çıkıklarda, ayak şişmesinde ebegümeci ile hazırlanan banyoların faydası olur. Ayrıca göz kuruluğu sorunu olanlarda ebegümeci çayı ile ılık pansuman yapabilir.
Ebegümeci yemeklerde de kullanılabilir. Özellikle mide rahatsızlıklarına iyi gelen bir özelliği bulunduğu için, evlerde ıspanak, semizotu gibi pişirilebilir, istenirse yumurtalı kavurma yapılarak tüketilebilir. Ayrıca haşlanarak salat olarak ta değerlendirilebilir.
Ebegümeci nasıl kullanılır?
Ebegümeci çayı: Bitkinin çayını hazırlamak için 2 çay kaşığı ebegümeci çiçeği ve yapraklarını kıyılmış olarak, 1 su bardağı soğuk suda 8-10 saat bekletin. Bu süre içinde arada karışımı karıştırmanız gerekir. Çayı içmeden önce biraz ısıtabilirsiniz.
Ebegümeci lapası: Vücuttaki yaralara, çıbanlara iyi gelen ve haricen kullanılan lapayı hazırlamak için taze ebegümeci yapraklarını ezin. Bunları az suyla ısıtarak lapa halinde cildinizi yakmayacak şekilde bölgeye sarın.
Ebegümeci banyosu: Bunu hazırlamak için 1 litre suyun içinde 10 gram ebegümeci çiçeğini 8 saat kadar bekletin. Daha sonra karışımı süzerek kullanabilirsiniz.
Ebegümeci zararları var mı?
Bitkilerin tedavi amaçlı gelişi güzel kullanılması her zaman sakıncalı olabilir. Ebegümeci de böyle kullanıldığı takdirde kişide gerginlik hissi, uykusuzluk, kalp atışlarında düzensizlik gibi sorunlar yaratabilir. Bu yüzden tedavi amaçlı kullanılacaksa, ebegümeci tavsiye edilen miktarlarda tüketilmelidir. Ayrıca bileşiminde bulunan bazı maddeler gebe kalmayı zorlaştırabilir. Hamile olanlar içinde ebegümeci önerilmeyen bitkiler arasındadır.
