Sinir sistemi ilaçları, sinir ilaçları daha önce kişiyi uyutan, bağımlılık yaratan ilaçlar olarak algılanmaktaydı. Ancak günümüzde kullanılan sinir sistemi ilaçları insan psikolojisini değiştiren, beyne uyarı göndererek ruhsal sorunları çözen türdendir. Bu ilaçların yan etkileri de oldukça azaltılmıştır. Bu nedenle ihtiyacı olan kişiler sinir sistemi ilaçlarını rahatlıkla kullanmaya başlamıştır. Sinir sistemi ilaçları hem psikoloji alanında, hem de sinir sisteminin işlevini yerine getirmesinde önemli bir yeri vardır. Sinir hücrelerinin haberleşmesini sağlamak, ilaçlardaki bileşikler sayesinde sağlanır. Bu bileşikler dopamin, asetilkolin, serotonin, adrenalin, gamaamino bütirik asit, glutamikasit, glişin, bazı peptitler ve histamindir.
Sinir sistemi ilaçlarının etkisi
Sinir sistemini etkileyen ilaçlar, sistemi uyaranlar ve sistemi baskı altında tutanlar olarak 2 bölüme ayrılmıştır. Sinir sistemini uyaranların bir kısmı analeptikler olarak tanımlanır. Teofilin, pikrotoksin, striknin, kafein, pentetrazol bu gruptaki ilaçlardır. Özellikle solunum düzensizliğinden zehirlenen kişilerde yararlı olurlar. Sinir sistemini baskılayan ilaçlar ise, anestezikler, alkol, uyku ilaçları, morfin türevleridir. Psikolojik hastalıkların tedavisi için kullanılan ilaçlarda, sinir sistemi ilaçları arasındadır. İlaçların çoğunluğu kişilerde bağımlılık yapar. Sinir sistemini baskılayan ilaçlardaki bağımlılık daha belirgindir. Uyku ilaçları özellikle barbitürik asit türevleri güçlü bağımlılık yaratırlar. Benzodiazepin türevi olanlar daha tehlikesizdir. Sinir sistemini etkileyen LSD, esrar, kokain, amfetamin gibi ilaçların psişik bağımlılık etkisi vardır. Özellikle sosyo ekonomik açıdan ilerlemiş ülkelerde bunların kullanımı yaygındır.
Psikiyatri alanında kullanılan sinir sistemi ilaçları
- Öncelikle depresyonda kullanılan antidepresan ilaçlar
- Öncelikle şizofrenide kullanılan antipsikotik ilaçlar
- Mizaç dalgalanmalarını gideren ilaçlar
- Özellikle sıkıntı, huzursuzluk gibi durumlarda kullanılan kaygı giderici ilaçlar
Depresyon tedavisinde kullanılan antidepresanlar bağımlılık etkisi yapmaz, uyuşturucu etkisi yoktur. Bu ilaçlar beyinde azalan dopamin, serotonin, noradrenalin gibi maddeleri arttırarak, sinir sistemi üzerinde olumlu etki yaratır. Yani vücutta bozulan dengeyi yeniden inşa ederler. Etkileri kullanımdan sonraki 2-3 haftada başlar. Düzenli olarak en z 6 ay kullanılmalıdır.
Dopamin fazlalığından kaynaklanan şizofreni tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaçlarda, dopamin etkisini azaltır. Bunların yan etkileri hem azdır, hem de geçicidir. Ayrıca cinsel sorunlarda, depresyonda, hıçkırığın giderilmesinde, kaygı fazlalığında da kullanılır.
Kaygı gideren sinir sistemi ilaçları rahatlatıcı etkiye sahiptir. Bu ilaçların bağımlılık yapma özelliği bulunur. Bu nedenle doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
Mizaç dalgalanmalarını önleyen sinir ilaçları özellikle manik depresif hastalıkta kullanılmaktadır. En fazla kullanılanı lityum tuzudur. Sara hastalarında faydalı olduğu da bilinmektedir. Uzun süre kullanılmalarında herhangi bir sakınca olmaz.