Eşeyli Ve Eşeysiz Üreme

Bu üreme şeklinde tek bir ata bulunmaktadır. Bölünmeyle oluşan hücrelerin her biri aynı olur ve özellikler yavruya aktarılır. Çeşitlik sadece mutasyonla sağlanabilir. Eşeysiz üreme mitoz bölünme sonucunda olur. Burada döllenme olmaz. Yeni oluşan canlılar hem sayıca fazladır, hem de hızlı bir şekilde oluşur. Bu çeşit üreme ilkel canlılarda ve tek hücreli canlılarda olur. Üremede evrim hızı düşük olur. Eşeysiz üreme çeşitleri ise;

Bölünmeyle: Mitoz bölünmeyle tek hücreli canlılarda görülen üreme şeklidir. Bu en basit olarak tanımlanacak üreme türüdür. Hücrelerde her yöne, boyuna, enine gibi farklı yönlerde bölünme olabilir. Bakteriler bölünmeyle ürerler.

Tomurcuklanmayla: Bu üremede ana hücrede bir çıkıntı olur. Bu çıkıntının gelişmesiyle ana hücreden başka bir fert oluşur. Bu canlı ana hücreden bağımsız ya da ona bağlı olarak yaşamını sürdürebilir. Sünger, bira mayası, mercan, deniz anası gibi canlılar bu şekilde çoğalırlar.

Sporlanmayla: Zorlu koşullara karşı bir örtüyle korunan hücreler uygun şartlarda mitozla yeni bir canlı oluşturur. Kromozomlu olan sporlar oluşur. Tek hücreliler, mantarlar, basit yapılı bitkiler bu yöntemle çoğalır.

Vejetatif üreme: Bu üreme yüksek yapılı bitkilerde izlenir. Genellikle tohumla üreme kabiliyeti yol olmuş bitkilerdir bunlar. Hızlı bir üreme türüdür. Canlının beğenilen özellikleri bu üreme türüyle sağlanabilir.

Rejenerasyon: Bu çeşit üreme ilkel yapılı hayvanlarda görülür. Canlının kopan parçası mitozla farklılaşır ve yeni birey oluşur. Bu toprak solucanı, denizs yıldızı, planarya canlısında vücut seviyesinde, kertenkele, yengeç ve semender canlılarında organ seviyesinde, memeliler ve kuşlarda da doku seviyesinde olur. Kompleks canlılarda yenilenme seviyesi azalır.

Bu üreme şeklinde ata sayısı iki tanedir. Erkek ve dişi atadan yeni bir birey meydana gelir. Üreme hücrelerinin döllenmesiyle meydana gelen zigot yeni bireyi oluşturur. Mayoz bölünmenin olduğu eşeyli üreme yüksek yapılı bitkiler ve hayvanlarda, nadir olarak eşeysiz üreme görülen canlılarda olur. Eşeyli ve eşeysiz üreme arasındaki üstünlük eşeyli üremede iki atanın özellikleriyle sayısız gen birleşimine sahip yeni fertlerin oluşmasıdır. Bu üreme şeklinde genetik çeşitlilik fazla olduğu için, evrimde hızlı olur. Türlerin kalıtsal özellikleri de korunur. Yeni bireyler daha dayanıklı olur. Yeni bireylerin sayısı azda olsa, çevre koşullarına uyum sağlamaları daha iyidir. Gamet büyüklüklerindeki farklılık sebebiyle eşeyli üreme çeşitlidir;

Heterogami (Anizogami): Dişi gamet büyük, erkek gamet küçük olup, her ikisi kamçılı ve hareketli olur. Mantarlafr ve alglerin bir kısmı böyle ürerler.

İzogami: Dişi ve erkek gamet aynı büyüklükte olur ve görünümleri de aynı olur. Hareketli ve kamçılı olurlar.

Oogami: Hareketli ve kamçılı olan erkek gamet küçük, dişi gamette hareketsiz ve büyüktür. Bol stoplazması vardır. Gelişmiş bitkilerde, hayvanlarda ve insanlarda görülür.