10 Sınıf Biyoloji Eşeyli Üreme, Eşeyli Üreme, çok hücreli gelişmiş olan canlılarda, iki ata canlının üreme hücrelerinin birleşip döllenmesi ile yeni canlı meydana gelmesi olayıdır. Ökaryot canlıların genelinde, bitki hücrelerinde ve hayvan hücrelerinde görülen üreme şeklidir. Eşeyli üreme temelinde mayoz bölünme ve döllenme olayı vardır. Hem erkek hem de dişi birey vardır. Bunları ikisinin de üreme hücreleri farklıdır.
10 Sınıf Biyoloji Eşeyli Üreme
Erkek Üreme Hücresi (Sperm); Kuyruk be baş kısmı vardır. Kuyruk kısmı sayesinde sperm hareketlidir. Spermin orta kısmında vol miktarda mitokondri vardır. Mitokondriler sayesinde hareket için enerji sağlanır. Çekirdek kısmı n kromozoma sahiptir. Kalıtsal bilgiyi çekirdek taşır. Baş kısmının diğer ismi akrozomdur. Akrozomun görevi; yumurta hücresini deler.Bu delinme döllenme için gereklidir.
Dişi Üreme Hücresi (Yumurta); Yumurta hücreleri spermlere göre 250000 kat daha büyüktür. Hareketsiz hücrelerdir. Folikül hücreleri dıştan yumurtayı sarar ve korur. Döllenmediği dönemlerde vücuttan atılır. Atılma zamanı 1 hafta kadardır.
Döllenme; Erkek üreme hücresi (sperm) ve dişi üreme hücresinin (yumurta) birleşmesi olayıdır. Yumurta hücreleri, spermleri kendisine çekebilme amacı ile özel bir kimyasal madde salgılarlar. Yumurtanın salgıladığı bu maddeye fertilizin denir. Spermler baş kısmı yani akrozom sayesinde yumurtanın dış tabakasını deler ve yumurta zarı ile sperm zarı birleşmiş olur. Yumurta hücresinin çekirdeği ile sperm hücresinin çekirdeğinin birleşmesi sonucunda döllenme olayı oluşmuş olur. Yumurtaya gelen diğer spermlerin girişini önlemek amacı ile yumurtanın etrafında yer alan zona pellusida tabakası daha da sert hale gelir. Ardından yumurta hücresinin stoplazması zigotun mitoz bölünmeler geçirerek gelişmesi için hazırlanır. Zigotlar mitoz bölünmeler geçirir ve embriyo denen canlı taslağını meydana getirir.
İç Ve Dış Döllenme
Dış döllenme; döllenmenin dişi vücudu dışında gerçekleşmesidir. Tatlı su balıkları ve kurbağalar dış döllenme yaparlar. Dış döllenmede sorun; sperm ve yumurtanın birleşme ihtimalinin düşük olmasıdır.
İç döllenme; döllenmenin dişi vücudunda meydana gelmesidir. Yunuslarda iç döllenme olayı olur.
Konjugasyon; Bir DNA transferidir. Aynı türde, farklı kalıtsal özellikte olan ve geçici olarak bir araya gelen iki hücre arasında meydana gelir. Çok hücreli olan canlılarda görülmez. Prokaryot bakterilerde ve ökaryot olan canlılardan paramesyumda görülür.
Partenogenez; Döllenmemiş olan yumurtadan yeni bir bireyin meydana gelmesi olayıdır. Omurgasız canlılardan arı, karınca ve su piresi ve omurgalılardan ise balık, kurbağa ve bazı sürüngenlerde görülür.
Eşeyli Üremede Kalıtsal Açıdan Çeşitlilik Etkenleri
Homolog Kromozom; bir tanesi anneden bir tanesi babadan gelen, şekil ve büyüklük olarak birbirinin benzeri, aynı kalıtsal karaktere etki eden kromozomlardır. Bu homolog kromozomlar mayoz bölünme aşamasında rastgele dağılır ve bu durum genetik açıdan farklılık oluşturur.
Krossing Over; Mayoz bölünmede çift olarak bulunan kromozomlardaki parça değişimi olayıdır. Bu olay genetik farklılık oluşturur.
Rastgele Döllenme; Bir yumurtanın 4 spermden herhangi biri ile birleşip döllenmesi genetik farklılık oluşturur.